معرفی مجدد گور ایرانی ((equus hemionus onager به طبیعت: مطالعۀ موردی منطقۀ حفاظت شدۀ کالمند بهادران در استان یزد

امروزه گور ایرانی در بین زیرگونه های گور در دنیا کمترین جمعیت را داراست و فقط دو جمعیت طبیعی ایزوله شده (حدود 500 - 600 رأس) از آن در ایران باقی مانده است. در چنین شرایطی، تکثیر در اسارت و معرفی مجدد گونه به زیستگاه هایش، با شرط پایش پس از رهاسازی، بخش مهمی از تلاش های حفاظتی محسوب می شود. در این مطالعه، فرایند معرفی مجدد گور به طبیعت در منطقۀ حفاظت شدۀ کالمند- بهادران بررسی شد. طی این فرایند، در تیرماه 1389 تعداد 12 گور ایرانی شامل 5 رأس نر، 6 رأس ماده و یک رأس مادۀ نابالغ از محل سایت تنگ حنا واقع در منطقۀ کالمند در طبیعت رها شدند. این گورها قبلا از مرکز گوراب مهریز به سایت تنگ حنا منتقل شده بودند و مدت دو سال در این سایت زندگی کرده بودند که شرایط زیست گاهی آن به طبیعت منطقه نزدیک تر است. پایش گورهای رهاسازی شده طی یک دورۀ کوتاه مدت (از تیرماه 1389 تا تیرماه 1391) از طریق مشاهدۀ مستقیم در منطقه انجام پذیرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که الگوی ساختار اجتماعی گورهای رها شده مانع جفت گیری تمام نریان ها در طبیعت شده است و طی دو سال پایش، جمعیت مؤثر گور از تعداد واقعی گورهای معرفی شده بسیار کمتر بود. گسترۀ خانگی گور (گروه مادری) 9/20820 هکتار برآورد شد، درحالی که گسترۀ خانگی یکی از نرهای سرگردان 7/5941 هکتار بود. به دلیل رقابت بین گورهای نر، پراکنش آن ها از نقطۀ رهاسازی بیشتر از ماده ها بود و به همین دلیل، خطرهای بیشتری نرهای سرگردان را تهدید کرد و حتی به تلف شدن یکی از آن ها منجر شد. به دلیل پایین بودن جمعیت پایه، رشد جمعیت اندک بود. به منظور افزایش سرعت احیای گونه در زیست گاه و همچنین تقویت ژنتیکی جمعیت گور های رها شده، ضرورت دارد چند رأس ماده و حداقل یک رأس نر از جمعیت های طبیعی گور کشور به این جمعیت رهاسازی شده اضافه شود.